Аль ч улс орон өөрийн гэсэн соёл урлаг, гүн ухаан, алдар гавьяатай байхаас гадна улс орноо хамгаалах хүчирхэг цэрэг, армитай байдаг. Тиймдээ ч Хятадын удирдагч Мао Зэдун “Улс гүрний засаглал гар буунаас эхэлдэг” гэж хэлсэн удаатай. Түүнчлэн зэвсэгт хүчний бүхий л төрөл мэргэжлээс хамгийн гол хүч нь хуурай замын цэрэг байдаг нь хүмүүс газар дээр төрж, тэндээ амьдарч, тэндээ л ирээдүйгээ хардагтай холбоотой. Харин энэ талаар нэрт улс төрч Жеймс Миршаймер “Нисэх хүчин, флотоор дэмжүүлсэн хуурай замын цэрэг л өнөөгийн ертөнцөд зэвсэгт хүчний төрлүүдээс хамгийн гол нь” гэжээ. Харин аль улсын цэрэг дайчид өөрийнхөө цаг үед хамгийн шилдэг нь, хамгийн хүчирхэг нь байсан бэ?

Хүн төрөлхтний соёл иргэншлийн түүхийн бүр эхнээс л хүмүүс өөрсдийгөө ямар нэг аюулаас хамгаалах арга сэдэж, түүнийгээ улам боловсронгуй болгосоор иржээ. Энэ нь яваандаа илүү харгис, хэрцгий байдалтай болж техник технологийн тусламжтайгаар байж боломгүй хүчирхэг, хөнөөлт зэвсгүүдийг бий болгосоор байна. Ингээд бид тэдгээр хөнөөлт зэвсгүүдээс хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн хөнөөлтэйд тооцогдож байсан 10 зэвсгийн танилцуулж байна. 

Армид төмс хальслахаас гадна хийх зүйл олон бий. Тухайлбал, автомат буу шагайлган байж гэдрэгээ нугаран гар, хөл дээрээ тогтох, нүцгэн гараараа давхарласан тоосго хуга цохих, наж могойн цус уух гээд. Энэ нь дэлхий даяар хэрэглэдэг цэрэг армийн хамгийн хүнд хэцүү дэглэлтийн ердөө зарим жишээ юм. Ийм хүнд хэцүү бэлтгэл сургуулилтын дараа шинэ цэргүүд өөрсдийн армийн нэр төрийн илэрхийлэл болдог элит анги салбарын дайчид болдог байна. Ингээд та бүхэнд цэргийн хамгийн хүнд бэлтгэл сургуулилтыг хүргэе.

Дэлхийн нэгдүгээр дайн хүн төрөлхтний түүхэнд хамгийн их цус урсгасан төдийгүй хамгийн олон шинэ нээлт хийхэд хүргэж байжээ. Учир нь дайнд ялалт байгуулах гэж улайрсан улс орнууд байж болох бүхий л аргыг хэрэглэн шинэ зэвсэг, дэвшилтэт техник бүтээх оролдлогууд хийж байв. Ингээд тухайн цаг үедээ дайн тулалдаанд ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн ч одоо үед харахад энгийн л зүйл мэт харагдах нэгдүгээр дайны үеийн сонин, содон бүтээлүүдийг танд танилцуулъя.

Технологийн үсрэнгүй хөгжил зөвхөн компьютер, техникээр зогсохгүй цэрэг арми, батлан хамгаалахын салбарт ч шинэчлэл хийсээр байна. Зарим улсын цэрэг зэвсэг анх үүссэн тэр үеэсээ түвшин ахилгүй үлдсэн байдаг бол зарим улс цэрэг, зэвсгээрээ хэдэн үе давсан үсрэнгүй хөгжилтэй гэдгээрээ бусад улс орныг айлгаж байдаг. Тийм учраас бид энэ удаа шинээр бий болсон 10 шилдэг цэрэг, армийн зэвсгүүдийг танилцуулахаар бэлтгээд байна. 

Энгийнээр бодоход л бие хамгаалах урлаг бол эрчүүдийн хийх ажил юм. Гэвч нэр хүндтэй зарим алдартнууд өөрийнхөө амь насыг гоо бүсгүйчүүдэд даатгадаг гэвэл та итгэх үү? Үнэн хэрэгтээ эмэгтэй бие хамгаалагч олон зуун жилийн өмнө ч байсан бөгөөд одоо ч байсаар байгаа юм. Тухайлбал бүр эртний Египетийн фараонууд, тахилч нар өөрсдийгөө эрэлхэг эмэгтэйчүүдээр хамгаалуулдаг байсан аж. Энэ уламжлал Хятад, Энэтхэг, Африк зэрэг улсад ч бий. 

Петр I хаан Оросын эзэнт гүрний эрх мэдлийг авч улс орноо захирч эхэлсэн эхний мөчөөсөө л Америк, Африкт колони байгуулахаар төлөвлөж эхэлсэн гэдэг. Хэдийгээр төсөөлөл бүрэн биеллээ олоогүй ч Оросын эзэнт гүрэн гадаад оронд хэд хэдэн колонийн эзэмшилтэй болж чадсан юм. Оросын хамгийн нэртэй колони нь хожмоо АНУ-д худалдсан Аляск байсан юм. Гэвч Аляскаар тогтохгүй диваажин мэт газрууд Оросын эзэмшилд байсан үе бий. Ингээд нэгэн цагт Орос улсын эзэмшилд байсан таван газар нутагтай танилцъя.

Олон зууны турш цус урсгасан их дайн, нэгдэл бутрал, эзлэн түрэмгийллийн үр дүнд өнөөгийн Ази тив бүрэлдэн тогтсон билээ. Тийм ч учраас Азийн ард түмний дунд тулаанч, баатрууд хамгийн нэр хүндтэй түүхэн хүмүүс байдаг. Үндэстэн бүрт тулааны урлагт гарамгай, эр зоригоороо шагшигдсан дайчид олон байдгаас уншигч та бүхэнд тивийнхээ хэмжээнд хамгийн цуутай бөгөөд шилдэгт тооцогдох арван тулаанчийг онцлон танилцуулж байна.

Цэрэг зэвсгийн хөгжлөөрөө дэлхийд тэргүүлдэг их гүрнүүд батлан хамгаалахын сургалтын онцгой хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, шилдэг офицерууд, мэргэжилтнүүдийг бэлтгэхэд дээд зэргээр анхаардаг. Ингээд эгнээнээсээ олон удирдагчдыг төрүүлэн гаргасан дэлхийд тэргүүлдэг шилдэг 10 цэргийн сургуулийг танилцуулж байна. Жич: Мэргэжлийн зэвсэгт хүчин бэлтгэх өндөр түвшний тусгай хөтөлбөртэй АНУ-ын цэргийн сургуулиудыг энэ жагсаалтад багтаагаагүй болно.

Цэргийн зэвсэг техник улам боловсронгуй болж байгаатай холбоотойгоор агаараас цохилт өгдөг цэрэг дайны зориулалттай нисдэг тэргүүдийг ч төрөл бүрийн загвартай үйлдвэрлэх болжээ. Өнөөдөр дэлхий дахинаа өргөн тархсан 30 гаруй  загварын цэргийн нисдэг тэрэг байна. “Агаарын танк” гэгддэг хамгийн хүчирхэг 10 нисдэг тэргийг танд танилцуулъя. 

Аль ч улс орны цэргийн дүрэмт хувцас гэдэг бол тухайн орны үндэсний онцлог хэв шинжийг илэрхийлэхээс гадна сүр жавхлантай, эрэлхэг бардам байдлыг харуулах загвартай байдаг. Мөн дайн тулааны үед цэргийн албан хаагчийн биед хамгийн эвтэйхэн байхыг бодолцож хийдгээрээ бусад хувцаснаас ялгардаг байна. Гэсэн хэдий ч зарим улс орон цэргийн дүрэмт хувцсандаа төдийлөн анхаардаггүй юу, аль эсвэл уламжлал, ёс заншилтай нь холбоотой юу үнэхээр өвөрмөц, этгээд загвартай хувцсаар армийнхнаа гоёдог ажээ. Ингээд танд хамгийн этгээд цэргийн дүрэмт хувцастай улс орнуудыг толилуулж байна.

Нинжа нарыг хөлсний алуурчин, эсвэл тагнуулчид гэдгээр нь хүмүүс ихэвчлэн төсөөлдөг. Японы Сенгокугийн эрин (1500-аад оны үе)-ий үед амьдарч байсан тэдний тухай албан ёсны баримтууд цөөн байдаг ч амнаас ам дамжсан домог яриа хэдэн зууны туршид хөвөрсөөр өдийг хүрчээ. Энэ удаад бид бодитоор оршиж, түүхэнд нэрээ үлдээж чадсан 10 нинжагийн тухай мэдээллийг бэлтгэлээ. Гэхдээ зарим мэдээллийн үнэн эсэхэд судлаачид маргаантай байдгийг нуух юун.