Адольф Гитлер (Adolf Hitler) болон түүний нацист нам зорилгодоо хүрэхийн тулд суртал ухуулга ашигласан анхны хүмүүс биш юм. Дэлхийн I дайны үед британи болон германчууд өөрсдийн харгис хэрцгий явдлыг нуун далдалж, эсрэг талынхнаа хүн биш, адгуус хэмээн итгүүлэхээр оролддог байв. Гэхдээ тэдний уг арга нь нацистуудын ухуулга суртлын "машин"-ы хажууд жижигт тооцогдоно. Нацистуудын хувьд ухуулга суртал нэмэлт үйл ажиллагаа бус харин ч бүр зорилгынх нь гол цөм нь байсан бөгөөд ихээхэн хөрөнгө зарцуулж, нарийн төлөвлөсөн байдаг. Тийм ч учраас энэ нь маш үр дүнтэй байж, Германы ард иргэд ялагдах хүртлээ тууштай тэмцсэн юм. 

Дэлхий нийтээр химийн зэвсэг хэрэглэхийг хориглодог. Гэхдээ ийм хориг тавихад чухам юу нөлөөлсөн юм бол? Мэдээж хүн төрөлхтний түүхэнд болж өнгөрсөн аймшигт явдлууд гэж та хариулах байх. Үй олноор нь хөнөөх зэвсгээс химийн бодим хамгийн аймшигтайд тооцогддог. Хүнийг дээд зэргээр тамлан зовоож үхүүлдэг энэ аймшигт зэвсэг, химийн бодистой холбоотой хамгийн эмгэнэлт явдлуудыг бид танд хүргэж байна. 

Бид бүгд дэлхийн II дайн ямар адармаатай, нөхөж баршгүй их хор уршиг тарьсныг мэднэ. Харин олон арван жил өнгөрсний дараа хүмүүсийн уй гашуу, сэтгэлийн шарх аньж, энэ үйл явдал аажмаар мартагдаж байгаа гэдэгтэй та лав санал нийлэх биз ээ. Ингээд дэлхийн II дайны үеийн тэрхүү аймшигтай баримт, материалуудыг эргэн нэг санацгаая.

Орчин үеийн байлдааны технологи итгэмээргүй хурдтай хөгжиж байгаа ч нэг номерын зэвсэг хүйтэн мэс хэвээр байна. Ялангуяа Орос орны тусгай хүчин мэсээр тулалдах бэлтгэлд онцгой анхаарал тавьдаг. Тэнд хүн бүр өөрсдийн чадвар, үүрэг даалгаварт тохирсон тусгай хутгатай байдаг. Оросын тусгай хүчний цэргүүд яг ямар хутга хэрэглэдэг болохыг танд сонирхуулъя.

Дэлхийн I дайны үед химийн зэвсэг ашиглах нь гэмт хэрэгт тооцогддог байсан. Их гүрнүүд ийм төрлийн зэвсэгг ашиглахаас татгалзсан конвенц байгуулсан боловч дайн эхэлсэн даруйд тус гэрээг умартсан юм. Үй олноор хөнөөх чадвартай химийн зэвсэг ашигласнаар дайныг улам хурцатгасан гэж хэлж болно. Байлдааны талбар дээр химийн хорт ямар их уршиг тарьж буйг хараад цэргүүд айдаст автаж, “Хорт хий! Хорт хий!” хэмээн орилж байсан тухай олон сурвалжид тэмдэглэсэн байдаг. 

XIII зууны үеийн Монголын эзэнт гүрэн, Чингис хааны байлдан дагуулал дэлхийн түүхчдийн хувьд маш том судалгааны талбар байсаар ирсэн. Түүхчдээс гадна сэтгүүлчид, түүх сонирхогчид, жирийн иргэд хүртэл дэлхийн талыг эзэлсэн Монголын хааны тухай илүү ихийг мэдэхийг хүсдэг. Тэгвэл Америкийн нэгэн мэдээллийн сайт Монголын эзэнт гүрний тухай 10 баримтыг онцолсныг танд хүргэж байна. Монголын эзэнт гүрний талаарх баримтууд хэр зөв эсэхийг уншигч та шүүн тунгаана биз ээ? 

Дайны үед Японы цэргүүдэд зориулсан эмсийн хүрээлэн ажилладаг байсан бөгөөд Хятад, Солонгос болон бусад орноос ирсэн 200-400 мянган эмэгтэй биеэ үнэлдэг байжээ. Дайнаас амьд үлдсэн тэдгээр бүсгүйчүүд эмсийн хүрээлэнд болсон зүйлийн талаар огтхон ч дурсахыг хүсдэггүй. Энэхүү үйл явдлын талаар 1980 оноос л ярьж эхэлсэн байна. Харамсалтай нь тухайн үйл явдлын гэрч болсон ихэнх хохирогч нас барсан байжээ.

Чингис хаан бол дэлхийн түүхэн дэх хамгийн агуу цэргийн суут жанжин билээ. Тэрээр цэргээ бүхэлд нь аравтын тоонд тулгуурласан системд шилжүүлж анх удаа практикт хэрэгжүүлэн цэрэг-захиргааны эрс шинэчлэл хийж, асар богино хугацаанд дэлхийд хосгүй сахилга, зохион байгуулалттай армийг буй болгосон нь монгол цэргийн урлагийг дэлхийд тэргүүлэх түвшинд гаргах боломжийг бүрдүүлж өгчээ. Тиймдээ ч дэлхийн талыг эзэлж чадсан байх. Түүхийн сонирхолтой баримт материалууд нийтэлдэг deremilitari.org сайтад сэтгүүлч Сандра Алварез (Sandra Alvarez)-ийн бичсэн нийтлэлүүдийг багцлан хүргэе.   

Албан ёсны мэдээллээр 1945 оны 4 сарын 30-нд Адольф Гитлер өөрийнхөө амийг хороож, дараа нь шатсан гэх баримт бий. Харин түүхчид түүнийг өөрийгөө буудаагүй харин калийн цианитаар хордсон гэж үздэг. Тэгвэл АНУ-ын Тагнуулын Төв Газрын саяхны хийсэн мэдэгдлээр: Гитлер амьд гараад зогсохгүй, дайн дууссанаас хойш 10 жилийн турш эрүүл саруул байсан гэнэ.

Сайн мэргэн бууч заавал мэргэжлийн цэрэг байх албагүй. Энэхүү хүндхэн албыг 1939 оны өвлийн дайнд оролцож байсан Улаан армийн цэргүүд эзэмшиж чадсан байна.  Байг нэг удаа амжилттай оносон гээд та мэргэн бууч болж чадахгүй. Мэргэн буучийн авъяас чадвар дайны үед илэрдэг бөгөөд холоос, ямар нэгэн хэцүү байрлалаас эсвэл удаан хугацааны турш хөдөлгөөнгүй суусны эцэст байгаа амжилттай онох гэдэг бол гайхамшиг. Мэргэн бууч гэдэг үргэлж дээд зэрэглэлийн дайчин байсаар ирсэн бөгөөд хүн бүр энэ төрлийн тэвчээртэй байж чадахгүй. Ингээд дэлхийн түүхэн дэхь хамгийн шилдэг мэргэн буудагчидтай танилцацгаая.

Дэлхийн Нэгдүгээр дайн дуусах үеэр дэлхий дахинд бас нэгэн аймшигт үйл явдал тохиолджээ. Дэлхий даяар "унтах өвчин" буюу "унтаа үрэвсэл" хэмээх өвчин тархсан байна. Олон хүмүүс энэ өвчнөөр өвчлөж, эмч нар яахаа мэдэхгүй сандралдаж байсан түүхтэй. Зарим өвчтөнгүүд нас барж, харин зарим нь амьд баримал, зомби болон үлдэж байжээ.

Эрт дээр үед аймшигт баг, бат бөх хуяг дуулга нь аян дайны үеийн найдвартай хамгаалах хэрэгсэл болж байсан билээ.  Заримдаа дайсны талыг айлгадаг ч зүйл байсан гэдэг. Өнгөрсөн үеийн дайны хамгаалалтын хэрэгслүүд XXI зуунд ч  олны анхаарлыг татсаар иржээ. Ингээд эрт үед хэрэглэж байсан хуяг, дуулгыг хамтдаа сонирхоцгооё.