Та хүүхдэдээ хэр их цаг зарцуулдаг вэ? Өглөө яаран ажилдаа гарч, орой нь ядарч байгаагаа гайхан хүүхдэдээ халамж, анхаарал тавихаа мартаад байгаа юм биш биз? Хэрвээ тийм бол бяцхан үрдээ амттан, гоё машин, хөөрхөн хүүхэлдэй, үнэтэй утас авч өгөхийн оронд доорх зөвлөгөөг дагаад үзэхийг мэргэжилтнүүд зөвлөж байна. 

Хүүхдийн хүмүүжил ямар байх нь аав ээж нь хүүхэдтэйгээ хэрхэн харилцахаас шууд шалтгаалдаг гэдэг. Энэ бол яах аргагүй үнэн. Хүүхдэдээ үлгэр жишээ байхаас гадна түүнтэй хэрхэн зөв, боловсон харилцах нь түүний ирээдүйн амьдралд нөлөөлдөг ажээ. Тэгвэл гэр бүлийн сэтгэлзүйч Наталья Барабаш доорх зөвлөгөөг эцэг эхчүүдэд хүргэж байна.

Хүүхэд сургуульд сурснаар олон чадвар, дадал эзэмшдэг шүү дээ. Хэдийгээр зарим хүүхэд сургуульд сурах дургүй байдаг ч өглөө эрт босох, гэрийн даалгавар хийх, анхаарлаа төвлөрүүлэх зэргээр сургуульд байхдаа олж авсан мэдлэг, дадал зуршил нь бүхий л амьдралынх нь туршид хэрэг болдог нь үнэн билээ. Гэхдээ улс орон бүрийн хүүхдүүд өөр өөр орчинд суралцдаг. Сургууль бүхэн өөрийн гэсэн дүрэмтэй. Тухайлбал, Японы сургууль Америкийнхаас тэнгэр газар шиг ялгаатай байдаг. Одоо та бүхэнд Японы сургуульд хэрэгждэг итгэмээргүй дүрмүүдийн талаар танилцуулъя.

Эцэг эхчүүд үр хүүхдээ тодорхой ажил мэргэжилтэй, төгс хүн болгохыг хүсдэг. Болж өгвөл орлого сайтай мэргэжил эдийн засагч, хуульч, бас зарим нь эмч болгохыг зорьдог. Харамсалтай нь эцэг эх хүссэний зоргоор хүүхэд нь хүний эх эмч болчихдоггүй. Ертөнц хувьсан өөрчлөгдсөөр байна. Жилээс жилд шинэ төрлийн мэргэжлүүд бий болсоор, ажлын байрны эрэлт хэрэгцээ дээш доош савладаг. Тэгвэл хүүхдэдээ хэрхэн мэргэжлийг нь зөв сонгоход туслах вэ?

Хүүхэд өсгөнө гэдэг амаргүй ажил. Үнэн худал нь мэдэгдэхгүй олон зөвлөгөө заавар дунд залуухан аав ээжүүд учраа олохгүй мунгинаж байна уу? Мундаг багш, сэтгэл зүйчид хүртэл хүүхэд хүмүүжлийн асуудалд янз бүрийн арга барил хэрэглэдэг. Гэхдээ тэдний ихэнх нь хүүхдээ хувь хүн гэж үзэж, эрх чөлөөг нь тэр хэмжээгээр олгох нь тэднийг бие даасан, аз жаргалтай нэгэн болгоход чухал нөлөө үзүүлдэг гэдэгт итгэдэг байна. Доорх мэдээллийг бид мэргэжлийн багш, сурган хүмүүжүүлэгчид болон судлаачдын туршлага дээр үндэслэн бэлтгэлээ. 

Статистик мэдээгээр ихэнх эцэг эхчүүд хүүхдээ сайн өсгөж хүмүүжүүлж байгаа гэдэгтээ итгэлтэй явдаг аж. Гэвч тэдний дийлэнх хувь нь буруу бодсон байдаг гэнэ. Эцэг эхчүүд яг адилхан алдааг дахин дахин давтаж гаргадаг нь хүүхдүүдээ айдастай, муу зан ааштай болоход хүргэдэг байна. Тэгвэл үүнээс хэрхэн зайлсхийх талаарх мэдээллийг бид танд хүргэе. 

Азийн Хятад, Япон, Солонгос гэх мэт улс орны эцэг эхчүүд хүүхдээ сайн хүн болгож өсгөх өөрсдийн гэсэн өвөрмөц онцлогтой ард түмэн билээ. Тиймдээ ч дэлхий дахинд 15 настай ази хүүхдүүд математикийн ухаан, байгалийн шинжлэх ухааны салбарт толгой цохидог байх. Тэдний хүүхдээ хүмүүжүүлэх арга барил нь хэдэн зуун дамжиж ирсэн байдаг. Хүүхдийг ухаантай, хүмүүжилтэй, хүндлэлтэй хүн болж төлөвшихөд эдгээр мэргэн арга маш их тус болдог аж. Авьяаслаг, ухаантай мөн ахмад настнаа хүндлэх нь дорно дахины хүмүүжлийн гол зүйл юм. Ингээд эцэг эхчүүд чухам ямар аргаар хүүхдээ сайн хүн болгож өсгөж хүмүүжүүлдэг талаар хамтдаа сонирхоцгооё.

Судалгаанаас харахад хүүхдүүдийн 10 хувь нь тодорхой хэмжээгээр дарамтанд өртдөг бол 55 хувь нь байнгын ийм зүйлтэй нүүр тулдаг болохыг баталжээ. Сургуулийн сурагчдын 70 хувь нь дарамт шахалт үзүүлж байгааг харсан бол 60 хувь нь хохирогчид нь тэдний танил байсан гэнэ. Орчин үед энэ асуудал нэлээд газар аваад байгаа бөгөөд НҮБ-ынхан 2017 оноос үүнтэй холбоотойгоор хүүхдийн дарамт, хүчирхийллийн эсрэг арга хэмжээ авч эхэлжээ. Хэрвээ та хүүхдээ бусдын дарамтанд орж, ад үзэгдэх вий гэхээс айж байвал эцэг эхчүүдэд зориулсан дараах зөвлөмжийг уншаарай.

Хүүхдийг төгс хүмүүжүүлэх арга гэж байхгүй. Эцэг эхчүүд хүүхдээ зөв сайн хүн болгохын тулд өөр өөрийнхөөрөө л зааж сургадаг. Гэхдээ үүнд тухайн үндэстний соёл, уламжлал нөлөөлдөг бөгөөд орон орны хүмүүс хоорондоо ялгаатай байдлаар үр хүүхдээ өсгөдөг. Зарим нь эерэг хандлагыг хүүхдэдээ төлөвшүүлэхийг зорьдог бол зарим нь хоол идэх цагийг зугаатай болгоход илүүтэй анхаардаг байна.

Хэдийгээр хүүхдийн хүмүүжилд ээжүүд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг ч аавууд ч бас томоохон нөлөө үзүүлдэг. Яг үнэндээ зарим нэг зүйлийг аав шиг нь хүүхдэдээ зааж ойлгуулж чадахгүй шүү дээ. Эрэгтэй хүүхэд эхлээд цэцэрлэгт, дараа нь сургуульд ороход багш нарынх нь 90 хувь нь эмэгтэй хүн байдгийг та бүхэн мэдэх байх. Таны хүү үргэлж эмэгтэй хүний хараанд байна гэсэн үг. Тийм учраас аав нар хүүдээ дараах зүйлийг зайлшгүй зааж өгөх ёстой гэнэ.

“Манай хүүг сургууль дээр нь хүүхдүүд байнга шоолох юм. Гэхдээ хөндлөнгөөс энэ асуудалд оролцохоос айж байна. Асуудал улам хүндрэх магадлалтай шүү дээ” хэмээн хоёр ээж ярилцах нь чих дэлсэв. Яг үнэндээ ийм тохиолдолд та хэрхэн шийддэг вэ? Мэргэжлийн сэтгэл судлаачийн хэлж буйгаар хүүхэд зарим нэг асуудлыг өөрөө шийдэж сурах хэрэгтэй бөгөөд үүний нэг нь энэ тохиолдол аж. Тиймээс та асуудалд шууд оролцохоос илүү хүүхдэдээ энэ асуудлыг хэрхэн шийдэх талаар зааж сургасан нь илүү үр дүнтэй байх болно.

Ихэнх хүмүүс амжилтыг боловсролын чанартай шууд холбон ойлгодог. "PISA" олон улсын хөтөлбөрийн байгууллага 15 настай сурагчдын мэдлэг, ур чадварыг харуулсан дэлхийн чансааг гаргаад, хүүхдийн хичээл номондоо амжилт үзүүлэх байдал нь төрөлхийн авьяасаас илүү багшийнх нь сургах ур чадвараас онцгой хамаардаг болохыг баталжээ. Судлаачдын дүгнэлтэд тулгуурлан чухам аль улсад хамгийн чанартай боловсрол эзэмшиж болохыг дэлхийн нэр хүндтэй долоон сургуулиар жишээ авч өгүүлье.