Эрэгтэй болон эмэгтэй хүний бие хоорондоо ялгаатай юу гэвэл хүн бүр "мэдээж" хэмээн хариулах байх. Гэхдээ үнэн хэрэгтээ хамгийн чухал ялгаатай талуудыг нь ихэнх хүмүүс мэддэггүй аж. Өнөөдөр та бүхэнд тэдгээр ялгаануудыг шинжлэх ухааны баримттай танилцуулахаар бэлтгэлээ. 

Иран улсад янз бүрийн жагсаал цуглаан ихээр болж АНУ, Израиль, Их Британийн туг далбааг нь шатааж эсэргүүцлээ илэрхийлэх нь элбэг тохиолддог зүйл. Харин төр засгаас санхүүжүүлдэг иймэрхүү жагсаал цуглаанд шатаах дуртай тэр туг далбаа нь ямар үнэтэй байдаг бол?

Түүхийн уртад хүмүүс амьдран суурьших газраа сонгохдоо аж ахуйд ээлтэй, аюулгүй тухтай байдлыг бодолцож, аль болох тааламжтай уур амьсгал, байршилтай газруудыг илүүд үздэг байв. Тэдгээр нь ихэвчлэн голын эрэг, тэнгис далай, нуурын хөвөө, нөмөртэй хөндий, үржил шимтэй тал нутаг байлаа. Гэтэл зарим ард түмэн өнө эртнээс эхлэн цасан оргилтой уулсын дунд, далайн түвшнээс маш өндөр цэгт амьдарсаар дасчээ. Тэгвэл ямар нутгийн хүмүүс хамгийн өндөрт амьдардаг, яагаад тэд ийм байршлыг сонгох болов гэдгийг дараах нийтлэлээс уншаарай.

Халгай (латин нэршил Urtica dioica) нь дэлхийн ихэнх бүсэд ургадаг, түгээмэл өвслөг ургамал юм. Хэдий халгай нь хогийн ургамалд тооцогдох боловч эртнээс хүмүүс эмийн ургамал ба хүнсний зориулалтаар ашиглаж ирсэн байдаг аж. Ингээд байгаль эхээс заяасан хүчирхэг "зэвсэглэл"-тэй энэхүү ургамлын талаар хүмүүсийн төдийлөн мэддэггүй баримтуудаас хүргэж байна.

Цаг хугацаагаар аялах боломжтой юу? Богино хариулт бол тийм. Үнэндээ бид ямар нэгэн байдлаар цаг хугацаагаар байнга аялж байдаг. Хэрэв цаг хугацаа бүх зүйлд адил үйлчилдэг абсолют хэмжигдэхүүн байсан бол орчин үеийн физикийн суурь буруу болж түүнээс үүдэн гарсан технологийн багаж зэвсэг бүгд буруу ажилладаг болох байсан. Харин одоо цаг хугацаагаар аялна гэхээр ямар учрыг илэрхийлээд байна вэ гэдгийг тайлбарлая.

Япончууд олон зуун жилийн турш өөрийн арал дээр гадаад ертөнцөөс хаалттай амьдарч байсан болохоор  үндэстэн ястны ялгаа гэх юм тус нутагт  бараг үгүй, хэдэн зууны турш удам угсаа гарал үүсэлд нь гаднаас нөлөөлөх янз бүрийн генийн нөлөө зэрэг зүйл үгүй байсан гэдгээрээ өвөрмөц онцлогтой ард түмэн юм.

Далайн дундах жижиг арал дээр ганцаараа тайван амгалан амьдрахыг олон хүн мөрөөддөг байх. Тэгвэл яг ийм газар хэд хэд байдаг аж. Өнөөдөр та бүхэнд тэдгээр газар дээрх диваажин болсон арлуудын тухай хүргэхээр бэлтгэлээ. 

Өнгөрсөн зуунд, олон мянган жилийн өмнөх хүн төрөлхтний эдэлж хэрэглэж байсан эд зүйлс өнөө цагийн хүмүүсийн сонирхлыг татан музейн үзмэрт эсвэл өнөөг хүртэл ашиглагдсаар байгаа нь гайхалтай. Шинжлэх ухаан урьд өмнөхөөсөө илүү хурдацтай хөгжиж, шинэ бүтээл тогтмол нэвтрүүлж байгаа ч хуучны эд хэрэгслүүд хэзээд олны анхаарлыг татаж, эрт дээр үеийн хүмүүс тэдгээрийг амьдрал ахуйдаа эдэлж хэрэглэж байсныг олж мэдэх нь сонирхол татмаар санагддаг билээ. Энэ үүднээс та бүхэнд орчин үеийн хүний гайхшралыг төрүүлэм гайхалтай олдворуудаас сонирхуулъя.

Хүн төрөлхтөн үхэшгүй мөнхийн амьдралыг эрт цагаас мөрөөдсөөр ирсэн. Үүнийг мөнхийн ус, залуу насыг дахин авчрах шидэт охь гэх мэтийн үлгэр домгуудаас харж болно. Сонирхолтой нь байгаль дээр хүмүүсийн мөрөөддөг шиг урт насалдаг амьтад олон байдаг аж. Өнөөдөр та бүхэнд тэдгээрийг танилцуулахаар бэлтгэлээ. 

Хүний биеийн эрхтэн бүр өөрийн гэсэн давтагдашгүй бүтэц, шинж чанар, үүрэгтэй байдаг. Гэвч тэдгээрийн дотор огт хэрэггүй, бүр салгаад авчихсан ч биед онцын нөлөөгүй эрхтнүүд байдаг гэвэл та итгэх үү? Эрт үед тэдгээр эрхтнийг төдийлөн авч чаддаггүй, тээнэгэлзсээр ирсэн бол харин орчин үед тэдгээрийг шаардлагатай тохиолдолд огтхон ч эргэлзэлгүйгээр шууд авдаг болжээ. Энэ тухай дэлгэрэнгүй мэдээлэлтэй танилцъя.

Шинжлэх ухаан гээч том салбар байгаагүй бол бид өдийд өөрсдийгөө ямар төрөлтөн эсэх, хаана байгаагаа ч таньж мэдэлгүй сармагчин дүрээр явж байж ч мэдэх юм. Учир нь үл тайлагдах, энгийн хүний мянга түм бодоод ч олж чадахааргүй зүйлсийг чухамхүү тус гайхалтай салбарын үнэнч зүтгэгчид тайлбарлан өгч, нээн илрүүлсэн байдаг нь гайхалтай. Тэгвэл хэдэн мянган жилийн өмнөх суут ухаантнуудын дэвшүүлсэн онолуудыг өнөөг хүртэл эрдэмтэн мэргэжилтнүүд судалж, тэдгээр нь батлагдсаар байгаа билээ. Үүний жишээ болсон онолуудаас та бүхэнд хүргэхээр бэлтгэлээ. 

Хүний эрхэмлэж явууштай хамгийн чухал зүйл бол эрүүл мэнд гэдэгтэй маргах хүн бараг л гарахгүй байх. Хүн хоол ундгүйгээр хэчнээн өдрийг тэсвэрлэж чадах ч хүчилтөрөгчгүйгээр хэдэн хормыг ч тэсвэрлэх боломжгүй. Үүнээс улбаалаад эрүүл энх явахын үндэс нь цэвэр агаар, байгаль эх дэлхий байдаг. Ихэнх хүмүүс уул ус, ургамал амьтан, цэвэр агаарт байхдаа эрч хүч, энерги нөхөж авдаг. Харамсалтай нь бидний зарим нь байгаль эхээсээ айх эмгэгтэй байдаг бөгөөд үүнээсээ болж амьдралын сайхныг мэдэрч чаддаггүй. Өнөөдөр та бүхэнд тэрхүү байгалиас үүдэлтэй хачирхалтай айдсуудын тухай хүргэхээр бэлтгэлээ.