Хүний зан аашийг илтгэх шинжүүд үргэлж тогтвортой байдаггүй бөгөөд байнга хувьсан өөрчлөгдөх нь бий. Гэсэн хэдий ч сонжоо ашиглан таныг ямар хүн болохыг бага зэрэг мэдэх боломжтой юм. Жишээ нь, алхаж буй байдлаар таны эмзэг талыг, ариун цэврийн цаасаа хэрхэн өлгөдөг вэ гэдгээс таны өөртөө итгэлтэй байдлын талаар ихийг мэдэж болдог. Үүнээс гадна таны зан аашийг ч тааварлаж болдог.

Ингээд та доорх таван зургийг хараад хэн нь эргэж харах үедээ хамгийн үзэсгэлэнтэй харагдахыг төсөөлөөд үзээрэй. Гэхдээ “үзэсгэлэнтэй” гэх ойлголтод сайхан харагдах стандарт байхгүй бөгөөд та өөрийн мэдрэмжээ л даган сонголт хийх хэрэгтэйг санаарай.

Хүний хүүхэд насандаа туулж өнгөрүүлсэн амьдрал, тохиолдсон зүйлс нь хожим түүний сэтгэл зүйд  маш хүчтэй нөлөө үзүүлдэг. Тэгвэл эцэггүй өсөх нь сэтгэл зүйд яаж нөлөөлдөг талаарх шинжлэх ухааны тайбар олон хүнийг цочирдуулж, сэтгэлийг нь эмзэглүүлсэн юм. Үүнээс хамгийн цочирдом баримт нь “Эцэггүй өсөх нь  тархины бүтцийг бүр мөсөн өөрчилдөг” гэх өгүүлбэр юм. “Бүр мөсөн” гээд бод доо. Тэгвэл өөр ямар ямар сөрөг нөлөө үзүүлдэгийг доорх нийтлэлээс уншаарай.

Швейцарийн антропологич Марсель Ниффенеггер 1993 онд Оросын өмнөд Сибирийн бүс буюу Алтайн нуруунаас олдсон эртний скифийн дайчин бүсгүйн дүрийг сэргээн бүтээсэн бөгөөд мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар тэрхүү царай нь жинхэнэтэй нь 75 хувь адилхан болсон гэнэ. Энэ тухай "ХХ зууны сүүл үеийн хамгийн чухал олдворуудын нэг болох Алтайн нуруунаас олсон 2500 жилийн настай эмэгтэй мумигийн төрхийг эрдэмтэд сэргээлээ" хэмээн Оросын “Звезда” суваг  мэдээлжээ.

Бүх л эцэг эхчүүд хүүхдээ сурах чин хүсэл эрмэлзэлтэй болгохыг хүсдэг. Гэхдээ хүүхдийн сэтгэл зүйтэй ажиллахад  нэлээд хүндрэлтэй байдаг учраас зарим эцэг эхчүүд сэтгэл судлаачаас зөвөлгөө авдаг бол бусад нь өөрсдийн практик арга барилаар сургах гэж оролддог. Харамсалтай нь, эдгээр аргуудыг ашиглаад ч хүүхдэд сурах хүсэл төрүүлж чадахгүй хэвээр байна. 

1979 онд Сфинксийн хөшөөг яаралтай сэргээн засварлах шаардлагатай болсон бөгөөд эс тэгвээс толгой нь салж унахад тун дөхсөн байсан гэнэ. Египетчүүд энгийн цемент ашиглан засварласан хэдий ч чанарыг нь улам дордуулжээ. 

Оюуны чадамж буюу IQ-ийн төвшин улс орон бүрт ѳѳр ѳѳр байдаг. Жишээлбэл буурай хөгжилтэй орнуудын иргэдийн IQ-ийн төвшин бага байдаг бол ѳндѳр хѳгжилтэй орнуудын иргэд IQ ѳндѳртэй байдаг нь тогтоогджээ. Ингээд "World Population Review"-ийн гаргасан 2019 оны жагсаалтад иргэдийн оюуны чадамжийн төвшингөөр тэргүүлсэн болон сүүл мушгисан 10 орныг танилцуулж байна. 

Хартай хүнтэй байна гэдэг бас л хэцүүхэн асуудал.  Хэн нэгэнд сайн болоод харилцаанд орох үед харамлаж, хардах үе бишгүй л байдаг. Харин байнга хардаж, таныг эвгүй байдалд оруулдаг бол түүнтэй цаашид хамт байх хэрэгтэй юу үгүй юу гэдгээ эхлээд бодож үзээрэй. Хамт байна гэж шийдсэн бол өөрийнхөө зан байдлаа хянах хэрэгтэй болно. Та өөрөө хардах байдал үүсгэдэг үү эсвэл найз бүсгүй чинь угийн хартай юу гэдгийг ажигла. Хэрвээ тэр ганцхан таныг л хардаад байгаа мэт байвал түүнд өөрийгөө итгэл даах, үнэнч гэдгээ мэдрүүлэх ёстой гэсэн үг. Энэ тохиолдолд түүнтэй муудалцахын оронд дараах аргуудаар тайвшруулах гээд үзээрэй.

Хүн бүр өөр, тэдэнд тулгараад буй асуудал нь ч бас өөр байдаг боловч цахим орчин дээрх, эсвэл сэтгэл зүйчийн өгөх зөвлөгөө нь ижил байдаг тул асуудлыг шийдвэрлэх биш, бүр дордуулж орхих тохиолдол олон. Ингээд та бүхэнд бодит амьдрал дээр хэрэг болдоггүй сэтгэл зүйн зөвлөгөөнүүдийг хүргэж байна.

Жинхэнэ хайр гэж юу болохыг ойлгохын тулд чи заавал сэтгэлээ шархлуулж үзсэн байх ёстой гэж үү? Анх яг хаанаас гарсныг нь мэдэхгүй ч, хэсэг мэргэжилтнүүд 4-8 насны хүүхдүүдээс “хайр” гэсэн үг ямар утгатай болохыг тайлбарлахыг хүсчээ. Бяцхан ухаантнуудын хариултыг сонсоод мэргэжилтнүүд хариу нэхээгүй, жинхэнэ хайрын тухай ойлголтыг нь биширч гайхширсан байна. Жинхэнэ, үгүй эсэхийг нь хамаагүй, доорх хариултуудыг уншаад үзээрэй, хэн нэгнийг гэсэн сэтгэл чинь юу болохыг ойлгож магадгүй.

Амжилтад хүрэхэд зөвхөн ажилдаа эрт ирэх, үүрэг даалгаврыг сайн гүйцэтгэх нь хангалтгүй байдаг. Учир нь та хайрцгаасаа гадуур сэтгэж, ямар нэгэн зүйлийг золиослохгүй л бол хэзээ ч санаснаа гүйцэлдүүлж чаддаггүй юм. Гэхдээ ихэнх хүмүүст энэ асуудал хүндээр тусах нь бий. Тэгвэл бид танд амжилтад хүрэхийн тулд ямар золиос гаргах хэрэгтэй байдгийг хэлж өгье.

Ажлынхаа цаг завыг зохицуулж чадаагүйн улмаас хүүхдийнхээ урлагийн үзлэг, үсэглэлийн баяр зэрэгт очиж чадахгүй үе цөөнгүй тулгардаг. Гэнэтийн уулзалт товлогдох, харилцагч байгууллага дээр очиж үзэх шаардлага гарах гээд ажлын ачааллаас болоод бяцхан үрсдээ анхаарал хандуулж чадахгүй байгаадаа бид бүгд л санаа зовнидог нь гарцаагүй. Тэгвэл бидний ажил хүүхдүүдийн маань амьдралд хэрхэн нөлөөлдөг бол?

Ихэнх томоохон компаниуд нэг төрлийн бүтээгдэхүүнээр дагнасан байдгийг та мэдэх байх. Жишээ нь, McDonald's л гэхэд Америк маягийн хоолоор үйлчилдэг. Харин Microsoft компани компьютерийн програм хангамж, техник хангамж бүтээдэг.  Товчхондоо, та ганц л зүйлийг сайн хийдэг байхад түүнийгээ тонн тонноор нь борлуулж, их мөнгө олох боломжтой. Гэвч компаниуд үргэлж ашиг олох шинэлэг санаа эрэлхийлсээр байдаг. Үүнээс үүдэн, зарим томоохон компаниуд үндсэн чиглэлээсээ хазайсан, тэс өөр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж гаргах тохиолдол цөөнгүй байна. Тэдгээрийг хамтдаа сонирхоцгооё.