500 гаруй жилийн туршид Европ тивд эмчилгээний журмаар занданшуулсан шарил иддэг байсан түүх бий. Үүнээс урган гарах хамгийн эхний бөгөөд хамгийн чухал асуулт бол хүмүүс чухам яагаад хүний мах идэх нь эрүүл мэндэд тустай гэж үздэг байсан юм гэх асуудал юм. Хэдийгээр олон зууны туршид тодорхой хэмжээний задрал явагдсан занданшуулсан шарил идэх нь тийм ч таатай зүйл биш гэдэг нь мэдээж. Тэгвэл дундад зууны үеийн европчууд толгойн өвдөлтөөс эхлээд булчирхайн тахлыг ч занданшуулсан шарил анагаах боломжтой хэмээн үзэж 19-р зууныг хүртэл идэж байсан түүх үлджээ.

Хүн гэдэг насны залуу, цусны шингэнд найр наадам хийж "тасартлаа" уусан ч маргааш нь юу ч болоогүй юм шиг босож ирээд үргэлжлүүлэн уухад бэлэн байдаг. Гэвч 30-40 насны хооронд бидний бие организмд өөрчлөлт орж хоосорсон архины шил болгоны тоогоор маргааш нь асуудал нэмэгдэж, даван туулахад улам хэцүү болдог. Тэгвэл яагаад нас ахих тусам шарталтыг даван туулахад хэцүү болдог вэ?

Мөнгө цаас болох гэсэн хэллэг бий. Гэтэл энэ үг бодит байдалд ямар их ойртож болох тухай бид тэр болгон боддоггүй, мэддэггүй билээ. Ингээд мөнгө цаас болсон тухай, инфляц богино хугацаанд улс орны эдийн засгийг сүйрүүлсэн тухай янз бүрийн улс орон, цаг хугацааны тухай сонирхуулах бөгөөд тэр үеүдэд мөнгө нь хэвлэсэн цааснаасаа ч хямдхан болж байсан гэдэг.

Орчин үеийн нийгэм, цаг төрийн байдал, ажлын ачаалал зэргээс “insomnia” буюу нойргүйдэлтэй болсон хүмүүс цөөнгүй байдаг. Хүний биеийн хамгийн чухал процессуудын нэг болох нойрыг шаардлагатай хэмжээгээр, бүрэн авч чадахгүй байгаа нь сэтгэц болон биеийн эрүүл мэндэд маш том нөлөөтэй билээ. Тийм ч учраас уг өвчнийг эмчлэхийг олон эмч, сэтгэл зүйчид зөвлөж бас сануулж байдаг.

Бид хаа сайгүй л зөв зохистой хоолны дэглэмийн тухай мэдээллийг харах болсон. Харамсалтай нь тэдгээрээс жинхэнэ үр дүнгээ өгч чаддаг нь ховор билээ. Тэгвэл та бүхэнд үнэхээр жин хасахад тань тусалж чадах зөвлөгөөг хүргэх үүднээс "Жингээ барих тоглоом", "Тарган байсан үеэ хэрхэн өөрчилсөн бэ?" зэрэг дэлхийд алдартай номуудын зохиолч Грег МкБрайдын (Greg Bride) хувийн зөвлөгөөнөөс хүргэж байна. 

Бид Хойд Солонгосын тухай зураг бичлэг харах бүрд томоохон цэргийн парад эсвэл сүртэй том барилгуудыг л хардаг шүү дээ. Тэгвэл нэгэн Орос сэтгүүлч тус улсаар аялах үедээ эгэл жирийн иргэдийн аж төрхийг гэрэл зургийн хальсанд буулгаж авч чаджээ. Өнөөдөр та бүхэнд тэдгээр зургуудаас хүргэхээр бэлтгэлээ.

АНУ-ын Урлаг болон Шинжлэх ухааны коллежийн эрдэмтэд болон сэтгэл зүйчдийн баг эмэгтэйчүүд үнэн байдлаас илүү цагаахан худал (гэмгүй худал яриа) зүйлс хэлэхийг илүүд үздэг болохыг олж мэджээ. Учир нь цагаахан худал яриа бодит байдлыг зөөлөн үгээр хачирлаж, эелдэг байдлаар (харилцагч хүндээ хэцүү санагдуулахгүйн тулд) илэрхийлэгддэг тул бүсгүйчүүдэд ийм төрлийн яриа сонгох илүү сонирхолтой байдаг ажээ.

Цахим сүлжээ, интернэт хэрэглээ өдөр ирэх тусам улам нэмэгдэж байгаа өнөө үед эдгээр нь цахим халдлагын томоохон бай болоод байгаа юм. Facebook, Youtube зэрэг өргөн хэрэглээний интернэт хөтчүүдийг ашиглаж залилан хийх нь ихэссэн. Эдгээр хэрэглээний сайтууд болон хөтчүүд бүхэлдээ сурталчилгаа, гэх мэт хүний анхаарал татах олон контент агуулж байдаг бөгөөд эдгээрийн зарим нь таны хувийн болон дансны мэдээллийг авах зорилго бүхий хуурамч холбоос байх нь ч элбэг.

"eMarketer"-ийн гаргасан судалгаагаар насанд хүрсэн хүн өдөрт 4 цагийг интернэт орчинд өнгөрүүлдэг хэмээжээ. Энэ хугацаанд хүн асар олон мэдээлэл хайж, интернэт хөтөч дээрээ маш олон цонх давхар үүсгэх явдал цөөнгүй гаргаж, нөөц санах ойг дүүргэж байдаг нь гарцаагүй.

Дэлхийн нийтэд "Их өлсгөлөн" нэрээрээ алдаршсан 1845 оны Ирландын төмсний өлсгөлөн нь "Phytophthora infestans" хэмээх мөөгөнцрийн төрлийн бичил организм Ирланд нутаг даяар хурдацтай тарснаар нийт төмсний тариалангийн тал хувийг авч одсон явдлаас үүдэлтэй. Мөн оноос хойш 7 жилийн хугацаанд ч төмсний ургац эрс муудсаар хураах боломжтой байсан нийт ургацын ¾ хувь нь хаягдсан түүх бий. Ийнхүү 1852 он гэхэд их өлсгөлөнгийн улмаас Британийн арлуудад аж төрж байсан нэг сая гаруй ирланд иргэн хүнсний хомсдолд орж нас баржээ.

Тогтмол сөрөг зүйл бодож байх нь нас дээр гарах үед мэдрэлийн гаралтай эмгэг үүсгэхэд хүргэдэг байна. Эдгээрийн нэг нь амилоид бета болон тау уургийн хуримтлал юм. Тийм ч учраас сөрөг бодолтой байх нь Алцхеймерийн өвчинтэй болох эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг тухай “Alzheimer’s and Dementia” сэтгүүлд мэдээлсэн байна.

Дэлхийг ямар нэгэн гамшигт аюулаас болж сүйрсэн гэж үзье. Та энэ үед золоор амьд үлдсэн бол цаашид хэрхэн амьдарч, ямар аргаар амьд үлдэх тухай бодож үзсэн үү? Хэрэв үгүй бол BBC-гээс хэн бүхэнд зориулан хийх шаардлагатай зүйлсийн зааврыг оруулсан байна.